مهمترین معادن ایران

از جمله مهم‌ترین ثروت‌های طبیعی هر کشوری، معادن آن کشور می‌باشند که از دل این معادن مواد مورد نیاز صنایع دیگر تامین می‌شود. خوشبختانه کشور ایران سرشار از معادن ارزشمند و مواد معدنی کاربردی است که این معادن در نقاط مختلف کشور پراکنده شده‌اند.

بررسی‌های باستان شناسی حاکی از آن است که ایران در دوران باستان جزو کشورهای پیشرو در فعالیت‌های معدنی بوده است. به طور کلی تاریخ معدن در ایران را می توان به دو دوره تقسیم کرد.

اولین دوره، دوره باستان بود که در آن برای استخراج معادن تکنیک‌ها و تجهیزات مدرن غربی، مانند ماشین آلات خاکبرداری و مواد منفجره استفاده نمی‌شد. این معادن را می‌توان بر اساس مواد استخراج شده به سه دسته بندی کرد:

(1) معادن سنگ های فلزی: آهن، مس، طلا، سرب، روی و نقره.

(2) معادن غیر فلزی خاک رس چینی (مورد استفاده در ساخت سرامیک و کاشی)، ژل سرشوی (انواع بنتونیت که در ایران باستان به عنوان صابون استفاده می‌شد) و بنتونیت و سرپانتین (مورد استفاده در ظروف رسی).

(3) معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، مانند فیروزه، زمرد، کوارتز، یشم، یاقوت، یاقوت سرخ.

دوره دوم، دوره مدرن بود که در آن با استفاده از تکنیک‌های غربی به استخراج از معادن مختلف کشور می‌پرداختند. این فعالیت ها در زمان فتحعلی شاه و با تلاش عباس میرزا ولیعهد آغاز شد اما تا زمان رضاشاه کمابیش به فراموشی سپرده شد. سپس با شروع نوسازی کشور بر اساس اصول غربی و ایجاد صنایع مختلف فلزی، فعالیت‌های معادن مدرن برای تامین تقاضای فزاینده مواد اولیه آغاز شد. این تلاش‌ها تا کنون ادامه داشته و در حال حاضر مواد با ارزشی از دل معادن کشور استخراج می‌شوند.

با توجه به گستردگی و تنوع محصولات معدنی و جایگاه بین المللی ایران در بین کشورهای غنی از منابع، می‌توان انتظار داشت که بخش معدن نقشی اساسی در اقتصاد کشور داشته باشد.

مهم ترین معادن ایران کدامند؟

همانطور که اشاره شد ایران سرشار از معادن ارزشمند است اما مهم‌ترین معادن ایران عبارتند از:

• معدن مس سونگون: بیش از یک میلیارد تن مس در معدن مس سونگون قرار گرفته است که جز یکی از بزرگترین معادن مس ایران هم به شمار می‌رود. این معدن از دوره قاجاریه تا به امروز مورد بهره برداری قرار گرفته و در کنار مس مواد معدنی ارزشمند دیگری مانند طلا و نقره هم در بین سنگ‌های آن یافت می‌شود.
• معدن سرب و روی انگوران: معدن انگوران در نزدیکی شهر زنجان قرار گرفته و در حال حاضر از آن به عنوان بزرگ‌ترین معدن سرب و روی خاورمیانه نام می‌برند. خروجی این معدن دارای خلوص بالایی بوده و به همین دلیل محبوبیت بسیار بالایی دارد اما متاسفانه عمر ذخایر آن رو به اتمام است.
• معدن سرب و روی مهدی آباد: یکی از بزرگ‌ترین معادن سرب و روی دنیا، معدن مهدی آباد است که بیشترین باریت مورد نیاز صنایع مختلف کشور هم از همین معدن استخراج می‌شود. این معدن در صورت اتمام ذخایر معدن مس و روی انگوران، یک جایگزین مناسب برای آن محسوب می‌شود.
• معدن مس سرچشمه کرمان: معدن مس سرچشمه در نزدیکی شهر کرمان واقع شده و بزرگ‌ترین معدن مس ایران به شمار می‌رود. استخراج مس در این معدن به روش روباز انجام گرفته و بزرگ‌ترین معدن مس روباز خاورمیانه هم نام گرفته است.
• معدن زغال‌سنگ پابدانا: در نزدیکی شهر کوهبنان کرمان یک معدن بزرگ زغال سنگ زیرزمینی وجود دارد که خروجی آن زغال کک شو است.
• معدن سنگ‌آهن چادرملو : این معدن در نزدیکی شهر یزد کشف شده و بزرگ‌ترین تولید کننده سنگ آهن ایران است. با وجود ذخیره قابل توجه، به دلیل مصرف بالای سنگ آهن تخمین زده می‌شود تا 10 سال دیگر ذخایر آن به طور کامل به اتمام رسد.
• معدن طلای زرشوران: بزرگترین سنگ معدن طلای ایران در نزدیکی شهرستان تکاب قرار گرفته که میزان ذخایر طلای آن 150 تن تخمین زده می‌شود.
• معدن فیروزه نیشابور: بهترین فیروزه دنیا از معدن فیروزه نیشابور استخراج می‌شود و سنگ‌های خروجی از این معدن در کنار ظاهر زیبا دارای کیفیت بهتری نسبت به فیروزه‌های نقاط دیگر دنیا هستند. هر سال حدود 20 تن فیروزه از این معادن استخراج می‌شود که از فیروزه‌های استخراج شده برای تزئین انواع جواهرات و محصولات فیروزه کوب استفاده می‌کنند.
• معدن سنگ‌آهن گل گهر: یکی از مهم‌ترین معادن ایران، معدن سنگ‌آهن گل گهر است که در نزدیکی شهر سیرجان قرار گرفته و ذخایر احتمالی آن به یک میلیارد تن می‌رسد.